Van bomen, naar steenkool, naar energie
Steenkool is al meer dan tweeduizend jaar een bekende bron voor de mens. Het typisch zwarte of donkerbruine gesteente, wordt voornamelijk gebruikt als brandstof. Vooral gedurende de twintigste eeuw. Toen draaide bijna alles op steenkool – van treinmotoren tot straatverlichting.
Als een voorwerp bewoog of licht gaf, had steenkool het waarschijnlijk van stroom voorzien. Steenkool lijkt misschien maar een eenvoudig zwarte gesteente, eigenlijk zijn het de overblijfselen van bomen die miljoenen jaren geleden leefden.
Maar als dat het geval is, hoe wordt deze zwarte gesteente dan gemaakt? Hoe kunnen bomen stenen worden?
Hoe is steenkool ontstaan?
350 miljoen jaar geleden, in het Carboon, (‘steenkool houdend’ in het Latijn), bedekten tropische wouden de aarde in hoge groene luifels. Voor mensen en dinosauriërs waren bomen en kleine planten de grootste veroveraars van de wereld!
Zo erg zelfs dat dieren de planten niet allemaal konden opeten.
De planten die gespaard bleven van de maag van dieren werden bedolven in de grond waar ze miljoenen jaren lagen. Gedurende deze tijd aten bacteriën en schimmels de vegetatie weg (Getting to the Root of How Earth’s Massive Coal Seams Formed, National Geographic, 2016).
Bomen
350 miljoen jaar geleden stierven bomen en werden ze ondergronds begraven
Verrotting
Bacteriën en schimmels aten de planten op en door de druk van de grond erboven comprimeerde het materiaal tot zwart gesteente
Miljoenen jaren
Gedurende miljoenen jaren resulteerde dit proces van verrotting en compressie uiteindelijk in steenkool
Gedurende miljoenen jaren veranderde het proces van verval, compressie en de hitte van de aarde het materiaal eerst in turf en verdichtte het uiteindelijk verder tot steenkool (Coal, z.j.).
Gebruik van steenkool
Er zijn vier soorten kolen in de natuur: (1) bruinkool, (2) magere kool, (3) vette koolen (4) antraciet.
In het begin van de negentiende eeuw realiseerde men hoe waardevol steenkool was, vooral voor de productie van elektriciteit. Machines verbrandden steenkool en veranderden het in elektriciteit om zo ongeveer alles van stroom te voorzien. Tegen het midden van de 20e eeuw werd ongeveer 70% van de machines en verlichting in de Verenigde Staten aangedreven door steenkool (Coal, z.j.). In de loop van de eeuw is steenkool echter in populariteit afgenomen, door de impact die het had op het milieu en de algehele inefficiëntie bij de energieproductie.
In tegenstelling tot andere ‘schone’ energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie, is steenkool een niet-duurzame grondstof.
Afgezien van de schade die steenkoolwinning aan het milieu toebrengt, wordt ook het leven mijnwerkers in gevaar gebracht. Toch blijft steenkool een belangrijke hulpbron voor veel mensen en landen over de hele wereld. Zonder dat zouden huizen koud worden en steden donker.
Het afgelopen decennium is en discussie op gang gekomen over de invloeden van steenkoolwinning op ons milieu. Bekijk de video als je meer te weten wil komen over je eigen rol in deze milieudiscussie.
Niettemin is steenkool een waardevolle energiebron en heeft het door de geschiedenis heen een cruciale rol gespeeld in de samenleving. Hoewel steenkool miljoenen jaren nodig heeft om te ontstaan en dus ook geen duurzame energiebron is, blijft steenkool nog steeds delen van de wereld de belangrijkste energiebron.
