Familie

Familie

Tijd voor de familie

De mijnwerkers vormden een hechte gemeenschap en woonden samen in koloniën . Het mijnbedrijf zorgde voor huisvesting van hun werknemers en voorzag hen ook van kolen om hun huizen te verwarmen. Zonder moderne gemakken zoals magnetrons, moesten de echtgenotes creatief zijn in hun huishouden, bijvoorbeeld manieren vinden om voedsel warm te houden. Voordat er wasmachines beschikbaar waren, moest de was met de hand worden gedaan (Weber, 2018).
De woningen waren huisjes met kleine tuinen. De vrouw van een mijnwerker herinnert zich hoe belangrijk dieren waren voor de gezinnen. Veel mijnwerkers hielden varkens en kippen. Ze gebruikten hun tuinen om groenten en fruit te verbouwen en met hun eigen producten, konden voorzien in hun dagelijkse eten. Ze verbouwden appels, pruimen, aardappelen, kool en noten. De mijnwerkers aten alle groenten die in het seizoen groeiden (Weber, 2018).

“We leefden letterlijk van onze tuinen”

Helene Kulhawy

Vrouw van een ex mijnwerker

“Barbara, de patroonheilige van beroepen met een kans op een plotseling overlijden, was voor mij altijd een steun en toeverlaat voor de angst die ik altijd had, wanneer Frans aan het werk was. Zo diep e onbereikbaar ondergronds. Elk jaar, op 4 december bezoeken wij het Barbarafeest bij de Gedachteniskapel in Terwinselen. Op deze plek herdenken wij alle 1473 mijnwerkers die tijdens de 75-jarige mijnbouw om het leven kwamen. Hun namen worden vermeld op een gedenksteen bij de kapel. Ja, ik heb altijd een Barbarabeeld in huis en ook een stenen beeld van een mijnwerker.”

Leny Thelen

Vrouw van een ex mijnwerker

Behalve dat ze hun echtgenoten ondergronds bezochten, gingen de echtgenotes ook op de dag dat het salaris uit betaald werd naar de mijn. De vrouwen wilden er voor zorgen dat de mannen het loon naar huis bracht, wat niet altijd gebeurde.

De vrouw van een mijnwerker herinnert zich hoe haar man meteen na zijn uitbetaling naar het café ging en ze vond ook flessen drank in hun die hij voor haar probeerde te verbergen (Weber, 2018).

One miner’s wife remembers how her husband used to go drinking straight after he had been paid

and she also found bottles of liquor in their house that he had been trying to hide from her (Weber, 2018).

“Voor mijn eigen gemoedsrust was ik blij dat de mijnen gesloten waren, maar ik realiseer mij ook dat het voor de regio een regelrechte ramp was.”

Leny Thelen

Vrouw van een ex mijnwerker

“Na zijn opleiding als ondergronds opzichter zijn wij in 1964 getrouwd. Zelf was ik zelfstandig ondernemer en moeder van 3 kinderen. Ik had ook voldoende tijd voor mijn hobby’s”

Leny Thelen

Vrouw van een ex mijnwerker

"Mijn kinderen waren nog jong toen de mijnsluiting in 1965 werd aangekondigd en we realiseerden ons dat er geen toekomst was in de mijnbouw. In plaats daarvan werden ze ondernemers."

Leny Thelen

Vrouw van een ex mijnwerker

Koektrommel Heerlen door 3dnederlandsmijnmuseum op Sketchfab

Koektrommel

Deze koektrommel is een souvenir uit de jaren 50. Op de deksel zijn de bovengrondse gebouwen van de mijnen van Heerlen afgebeeld. Deze waren van de Oranje Nassau mijnen, het grootste particuliere mijnbouwbedrijf van Nederland. De Oranje Nassau mijnen leverden ongeveer 20 % van de totale Nederlandse kolenproductie. De Oranje-Nassau mijn I in Heerlen was de oudste en op een na grootste van de vier mijnen, die het bedrijf in deze regio bezat.

De mijn was actief in Heerlen van 1899 tot 1974. Vlakbij de mijn bevonden zich verschillende kolenwasserijen en een grote elektriciteitscentrale. De mijn domineerde de skyline van Heerlen met hun hoge schoorstenen. In 1953 had het mijnbedrijf meer dan 8.000 werknemers in dienst.

Ontdek het 3D-model: Bekijk het object van dichterbij door op de nummers te klikken.

3D-model gemaakt door Anne Funcke

“De vrouwen ontmoetten elkaar regelmatig en gingen met elkaar om. Wat zij gemeen hadden was dat hun echtgenoten allemaal mijnwerkers waren en ondergronds werkten. De vrouwen deelden allemaal dezelfde angst: een ongeluk in de mijnen.”

Serge Langeweg

Onderzoeker Continium Kerkrade

“De vrouwen wasten de kleren en maakten het eten klaar voor de mijnwerkers, wanneer die ondergronds gingen. Vaak waren niet alleen hun echtgenoten mijnwerker, maar ook hun zonen gingen naar de mijn. De jongens gingen na de basisschool tot ze14 jaar waren, naar de mijn. Daarna gingen ze naar de OVS (ondergrondse Vakschool) en leerden ze alles over de praktijk in de mijnbouw.”

Serge Langeweg

Onderzoeker Continium Kerkrade

“Voor meisjes was er een probleem dat er behalve in de mijnen niet veel werkplekken waren voor hen. Dus, net als hun broers, gingen ze naar de basisschool en wanneer ze 14 jaar waren, helpen in het huishouden of probeerden ze om een baan te vinden, vaak in de textielsector. De meisjes trouwden ook vaak met een mijnwerker.”

Serge Langeweg

Onderzoeker Continium Kerkrade

Vrouwen in de Mijn

In de middeleeuwen was ongeveer 30% van de mijnwerkers in Europa vrouw. Ze werkten voornamelijk bovengronds en voerden taken uit zoals het wassen, breken en sorteren van steenkool; het vervoeren en vervoeren van de kolen en het bedienen van blaasbalgen en haspelliften (Feichtinger, 2018). In de 16e eeuw waren mannelijke mijnwerkers bang dat vrouwen hun baan zouden overnemen. Hun reden hiervoor was dat vrouwelijke arbeiders slechts een derde van het loon kregen dat hun mannelijke collega’s voor hetzelfde werk kregen.

Voor 1850 werkten vrouwen voornamelijk in familiemijnen. Na de industriële revolutie en de bloei van de steenkoolmijnen in Europa, werkten er geen vrouwen in de Nederlandse mijnen. In plaats daarvan zorgden ze voor kinderen, werkten ze op de administratie, schoonmaak en gezondheidsafdelingen (Kift & Kassel, 2018). In Limburg werkten vrouwen bijvoorbeeld in de administratie van de mijnbouwpolitie.

Naast secretariële of administratieve banen ondersteunden vrouwen ook mijnwerkers, door meerdere keren per dag te koken voor de mijnwerkers die verschillende ploegendiensten in de mijnen hadden.

Door het krijgen en opvoeden van veel kinderen, door hard te werken om hun gezin en het huishouden draaiende te houden, en de mijnwerkers te ondersteunen, speelden vrouwen een essentiële rol in de mijnbouwgeschiedenis.