Aangezien de steenkolenmijnen slecht verlicht waren, was het erg belangrijk dat er ook betrouwbare audio communicatiesystemen waren. Op deze pagina wordt uitgelegd dat de mijnwerkers een eigen taal, signalering en telefoons gebruikten om met elkaar te communiceren onder deze moeilijke omstandigheden.
Mijnwerkers taal
De ontdekking van steenkool in Limburg rond 1901 en het begin van de commerciële winning ervan, zorgde ervoor dat veel immigranten uit heel Europa naar het Zuid-Limburg verhuisden en in de kolenmijnen werkten. Als gevolg hiervan werd de sociale dynamiek van de beroepsbevolking gevormd door Multi-etniciteit en meertaligheid. Door de jaren heen hebben de mijnwerkers in verschillende mijnen hun eigen “taal” en gemeenschappelijke woorden of uitspraken ontwikkeld.
Ondergronds hadden wij geen echte taal, het was onze eigen taal. Je kon het niet vergelijken met een bestaande taal.
Hans te Wiele
Een voorbeeld hiervan is ‘Cité-Duits’, een lokale mijnwerkers-taal die in 1930 ontstond in het dorp Eisden, nu onderdeel van Maasmechelen (België). Het diverse personeelsbestand bestond voornamelijk uit immigranten uit Hongarije, Slovenië of Silezië, zij hadden een basiskennis van de Duitse taal. Zodoende werd Duits gebruikt als “basis voor een gemeenschappelijke taal, terwijl de hiaten werden opgevuld met het Limburgse dialect, Nederlandse termen en woorden uit heel Oost- en Centraal-Europa” (Lambrechts, 2017).
Liftbel door 3dnederlandsmijnmuseum op Sketchfab
Schachtsignaleringssysteem
Met de snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën voor steenkoolwinning aan het einde van de negentiende eeuw, waren traditionele communicatiemethoden zoals akoestische signalen door middel van hameren tegen pijpen of metalen kettingen niet voldoende genoeg om aan steeds complexere communicatiebehoeften te voldoen.
Tegen het einde van de negentiende eeuw werden schachtsignalisatiesystemen in mijnen geïmplementeerd als een van de oudste elektrische ondergrondse seinsystemen op afstand. Deze werden gebruikt voor communicatie tussen de machinist van de ophaalmachine en de mijnwerkers die om een liftkooi vroegen. Naast de schacht werd een bord geplaatst dat het systeem van verschillende akoestische signalen weergeeft. (‘Kommunikationstechnik unter Tage und die Geschichte des Grubentelefons | Getrenntes Bewahren – Gemeinsame Verantwortung’, 2019).
Verken het 3D-model van het schachtsignaleringssysteem: klik op de nummers voor meer informatie en zoom in om de details te zien.
3D-model gemaakt door Costas Papadopoulos
Telefoons
Aan het begin van de 20e eeuw begon men mijntelefoons te gebruiken die door kabels verbonden waren in de mijnen. Als aanvulling op het schachtsignaleringssysteem werden telefoons al snel onmisbaar. Ze werkten in principe op dezelfde manier als telefoons die boven de grond gebruikt werden, maar om ze robuust en bestand te maken tegen de zware ondergrondse omstandigheden, zoals verschillende vochtigheidsniveaus, grote temperatuurverschillen, stof of corrosie, werden ze beschermd door een explosieveilige ijzeren behuizing (McKern, 2016).
De telefoons waren in verschillende delen bovengronds en ondergronds met elkaar verbonden. Deze telefoonsystemen waren eenvoudig te installeren en te onderhouden.
Omdat de telefoons op verschillende plaatsen in de mijn en bovengronds geplaatst waren, moesten de mijnwerkers hun werk onderbreken om een gesprek te voeren of te beantwoorden. (McKern, 2016).
Verken de 3D-modellen van de wand mijntelefoons. Klik op de verschillende nummers voor meer informatie en zoom in om de details te zien.
3D-modellen gemaakt door Deborah Schlenger & Theresa Geulen
Luister naar het geluid van een draaischijf van de oude telefoons.
… en wie waren de mensen achter deze technologieën?
Nico Maar (76) werkte vroeger in de mijnen als elektricien en telefonist. In de video vertelt hij over zijn ervaringen en verantwoordelijkheden die ondergronds werken met zich meebracht
